Κυπριακό : Ανάγκη επανατοποθέτησης

Χωρίς  την επανατοποθέτηση, η όποια λύση του Κυπριακού θα γίνει με τους όρους της Άγκυρας

                                     

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Η συζήτηση που γίνεται αυτές τις μέρες είτε για το θέμα Ντάουνερ, είτε για το κοινό ανακοινωθέν, είναι επιφαινόμενα και θυμίζουν τη συζήτηση περί όνου σκιάς. Διότι όσον αφορά τον Ντάουνερ εκτός και αν ο ίδιος για δικούς του λόγους παραιτηθεί, τα υπόλοιπα είναι για το εσωτερικό ακροατήριο και εξυπηρετούν επικοινωνιακές σκοπιμότητες. Είναι οι ίδιες σκοπιμότητες που εξυπηρετούνται με πύρινους λόγους που εκφωνούνται  σε μνημόσυνα και από  άλλα βήματα και που δεν ανταποκρίνονται σε όσα λέγονται πίσω από κλειστές πόρτες, σε Πρεσβείες και σε ξένους συνομιλητές. Όσον αφορά το κοινό ανακοινωθέν και πάλι πρόκειται για μια ανέξοδη πολιτική εσωτερικής κατανάλωσης από μέρους του προέδρου της Δημοκρατίας για να παρουσιαστεί «σκληρός» σε ένα μέρος του πολιτικο-κομματικού του ακροατηρίου. Στο τέλος όμως, ως συνήθως, οι εποικοδομητικές ασάφειες στις οποίες ο Αναστασιάδης και το κόμμα του έχουν διακριθεί, θα λύσουν και το πρόβλημα αυτό. Αλλά και αν υποθέσουμε ότι αύριο θα έφευγε ο Ντάουνερ και θα ερχόταν ένας νέος μεσολαβητής, και αν υποθέσουμε και ότι στο κοινό ανακοινωθέν κερδίζαμε τις εντυπώσεις, αυτά δεν είναι η ουσία του Κυπριακού. Οι κυπριακές ελίτ με τα φοβικά σύνδρομα από τα οποία διακατέχονται και με την ηττοπάθεια που τις διακρίνει, θα εκκόλαπταν και πάλι έναν νέο μεσολαβητή κατ’εικόνα και ομοίωση των Ντε Σότο και Ντάουνερ.

Η ουσία του Κυπριακού αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο γεγονός ότι η Λευκωσία, συνεπικουρούμενη φυσικά και από την Αθήνα, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει το πρόβλημα με όρους «αρχαιολογίας» και αναφοράς σε μια πολιτική που υιοθετήθηκε πριν από μισό σχεδόν αιώνα κάτω από άλλα γεωπολιτικά δεδομένα και διαφορετικές διεθνείς συγκυρίες και ισορροπίες. Οι κυπριακές ελίτ διαχειρίζονται σήμερα το Κυπριακό στη βάση των δεδομένων του 1974 ενώ ο κόσμος έκτοτε έχει αλλάξει ριζικά. Ο Ψυχρός Πόλεμος έχει τελειώσει, η Κυπριακή Δημοκρατία επιβίωσε των δυσκολιών που αντιμετώπισε με την τουρκική εισβολή, είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαθέτει ενεργειακά αποθέματα που της ανοίγουν προοπτικές στο νέο χάρτη γεωπολιτικών ισορροπιών  που διαμορφώνεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και στον ευρύτερο της Μέσης Ανατολής. Σίγουρα το οικονομικό πρόβλημα που  αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή αποτελεί μειονέκτημα στο να εκμεταλλευτεί τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στην περιοχή. Εντούτοις παρά το μειονέκτημα αυτό η Λευκωσία έχει τη δυνατότητα να χαράξει μια νέα πολιτική στο Κυπριακό και να το επανατοποθετήσει σε νέες βάσεις, ξεφεύγοντας από την πεπατημένη που υιοθετήθηκε την επαύριο της τουρκικής εισβολής με τους όρους της Τουρκίας. Χωρίς αυτή την επανατοποθέτηση, η όποια λύση του Κυπριακού θα γίνει με τους όρους της Άγκυρας. Και αυτοί οι όροι δεν οδηγούν σε βιώσιμη λύση. Αντίθετα θα θέσουν τέρμα και στη σημερινή κυπριακή κρατική οντότητα που αποτελεί εχέγγυο επιβίωσης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ακούεται βεβαίως ότι η όποια λύση θα μας επιβληθεί όπως μας επιβλήθηκε και το μνημόνιο για την οικονομία. Πρόκειται για την καλλιέργεια των γνωστών φοβικών συνδρόμων που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ευθύνες των κυπριακών ελίτ ούτε για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας ούτε και για τη λύση που υιοθετήθηκε. Είναι επίσης μια προσπάθεια απενοχοποίησης αυτών των ελίτ για να μπορέσουν να προχωρήσουν και στη λύση του Κυπριακού με την ίδια λογική, την ίδια συμπεριφορά, την ίδια ευθυνοφοβία που αντιμετώπισαν και το πρόβλημα της οικονομίας.

Για να λυθεί το Κυπριακό στη βάση μιας νέας στρατηγικής επανατοποθέτησης θα πρέπει η Λευκωσία να οικοδομήσει τις συμμαχίες εκείνες που απορρέουν από τα κοινά συμφέροντα που ορθοτομούνται στην περιοχή. Συμφέροντα που με τις σημερινές διεθνείς συνθήκες δεν είναι φυσικά αμετακίνητα. Ισχύει η ρήση του Ηράκλειτου «Τα πάντα ρει» και εναπόκειται στην ικανότητα του κάθε δρώντος, του κάθε παίκτη, να προσαρμόζεται στις ευμετάβολες συνθήκες της διεθνούς σκηνής χωρίς να χάνει τους στόχους του και ανάλογα να αναπροσαρμόζει και την συμπεριφορά του.  Η δε πολιτική ρητορική για το εσωτερικό ακροατήριο θα πρέπει κάποτε να γίνει κατανοητό πως πρέπει να συμβαδίζει με την στρατηγική ουσίας  της επανατοποθέτησης.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com

Ο "Φιλελεύθερος", 10/11/2013