Σε αναζήτηση της Αριστεράς

Γιώργος Βέλτσος  
 Παραμύθι χωρίς όνομα

Στην εξωφρενική δήλωση του Θ. Πάγκαλου στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής ότι «Αριστερά είναι μόνο το ΠαΣοΚ», θα μπορούσε να προσθέσει κανείς χαριτολογώντας πως πράγματι μόνο το ΠαΣοΚ είναι ΠαΣοΚ, διότι μόνο το ΠαΣοΚ μπορεί να ονομάζει τον εαυτό του όπως θέλει, όποτε θέλει.

Αλλο όμως είναι το σοβαρό ζητούμενο: μήπως η μοναδική Αριστερά είναι η Αριστερά που δεν υπάρχει; Δηλαδή, η Αριστερά που θα κατορθώσει να εμβολίσει τον κερδοσκοπικό χρόνο που είναι χρήμα, διαρρηγνύοντας την ιδιάζουσα χρονικότητα μιας κατ' επίφαση μετάλλαξης όπου όλα είναι ήδη νεκρά για νεκρούς;

Ο Νέγκρι, συνδέοντας την οντολογία με την πολιτική, έχει ήδη εντοπίσει αυτήν την αδύνατη Αριστερά στην έννοια του «πλήθους». Στο αποτέλεσμα δηλαδή μιας παγκοσμιοποιημένης πολιτικής συγκρότησης χωρίς ηγεμονικό πρόσημο, με συναθροιστικό τροπισμό. Ο Νέγκρι μάλιστα αντιτίθεται σε σοβαρούς μελετητές, όπως ο Μασερέ, ο οποίος διερωτάται κατά πόσο η σάρκα αυτού του πλήθους μπορεί να γίνει σώμα. Πολλώ δε μάλλον να αυτοοργανωθεί σε σώμα χωρίς να θυσιάσει τις μοναδικότητες που το συνθέτουν. Αλλά εδώ εντοπίζεται και ο ρόλος αυτής της Αριστεράς: να υπονοεί τη ριζωματική πολλαπλότητα του πλήθους προσδίδοντάς του ωστόσο μορφή ώστε να πολιτεύεται δημοκρατικά. («Διά της ψήφου;» διερωτάται ο Νέγκρι).

Βέβαια, η Αριστερά «χωρίς όνομα» θα προέβαινε σε μια κορυφαία απεμπλοκή: του πλήθους από την τυφλή βία, ή του πλήθους από τη μίμηση της οργάνωσης της εξουσίας, ή, τέλος, του πλήθους από τον αντιστασιακό προορισμό του - μια που και η αντίσταση αποτελεί συνιστώσα κάθε εξουσίας.

Αλλά γιατί αυτή η ανώνυμη Αριστερά να μην είναι ήδη εδώ; Την εμποδίζει μήπως η επώνυμη, διασπασμένη Αριστερά μας; Δεν θα μπορούσε άραγε αποσυρόμενη - πριν ακόμα εμφανιστεί αλλά ήδη παρούσα - να αποδεσμεύσει όλους εκείνους τους « συμβαντικούς επικαθορισμούς» που ο Τσίπρας πασχίζει να αναδείξει με τις προκλήσεις του ή ο Κουβέλης με τη σωφροσύνη;

Αντιλαμβάνομαι αυτή την Αριστερά ως ένα ενεργό κενό στο οποίο εγγράφονται προ-πολιτικές αλήθειες, όπως το συμβάν και η ενδεχομενικότητα.

Η κακοδαιμονία των ημερών - και των υψηλών δημοσκοπικών ενδείξεων της επώνυμης Αριστεράς - αναδεικνύει ηγεμονικές φαντασιώσεις που η δυναμική τους θα εξουδετερωθεί από το σύστημα. Ετσι, είναι βέβαιο πως το μάθημα της αποτυχίας ανάμεσα στις τακτικές αποφάσεις της και τα αδιέξοδά της η Αριστερά θα το ξαναπάρει. Οπότε, εάν η επώνυμη Αριστερά δεν αναγνωρίσει τον αποσκιρτικό της ρόλο από κάθε διακυβέρνηση, εάν κυρίως επιφυλάσσει για τον εαυτό της τον ρόλο μιας ηγεμονικής παρέμβασης στην πιθανή συγκυβέρνηση ΠαΣοΚ - ΝΔ, τότε δεν είναι Αριστερά, αλλά είναι το ΠαΣοΚ ως Αριστερά (του Πάγκαλου), ή η Αριστερά ως ΠαΣοΚ (με τον Πάγκαλο).

Δεν υπάρχει συνεπώς Αριστερά εάν η Αριστερά δεν διαθέτει τη δυνατότητα μιας εφικτής επινόησης. Και ο Πάγκαλος (οι Πάγκαλοι) είναι η απόλυτη κοινοτοπία.

Ισως να κατηγορηθώ για πλήρη εγκατάλειψη της πολιτικής. Οχι όμως της πολιτικής σκέψης και του «πολιτικού». Διότι ο πυρήνας της πολιτικής είναι πρωτίστως οντολογικός και πάντοτε σ' έναν ενδεχομενικό ορίζοντα που ανατρέπει ό,τι ονομάζεται «πολιτική πραγματικότητα».